Heerlens 'plat'

Het dialect behoort tot het 'Ripuarische overgangsdialect' dat zich kenmerkt door werkwoorden 'han' (=hebben) en 'zage' (zeggen) bijvoorbeeld.

Heerlens Nederlands

Naast dit dialect spreken veel mensen ook “Heerlens Nederlands”. Dit is een weliswaar Nederlandse taal, maar deze wordt zeer sterk door het dialect beïnvloed. *Net als de Hollandse stadsdialecten, zoals het Amsterdams en het Haags, bestaat het Heerlens Nederlands in verschillende gradaties. In de dagelijkse communicatie, thuis of in het café, wijkt de taal het meest af van het Algemeen Nederlands.

Typisch Heëlesj

Het Heerlense vocabulaire kent een groot aantal eigen woorden voor alledaagse zaken, zoals bats ("bil"), foemel ("lapje") , heem ("thuis"), kitsj ("klokhuis"), pietsje ("knijpen"), pratsj ("modder"), richtig ("echt, juist"), sjpas ("lol"), veëdig ("klaar"), sjoepkar ("kruiwagen") en zeem ("appelstroop").

Liefhebbers van het dialect

De van oorsprong Heerlense dichter John Bovendeert schrijft onder meer in het Heëlesj Plat en bracht meerdere dichtbundels uit. Dat er zelfs onderzoek naar het Heerlens dialect wordt gedaan, blijkt uit de leerstoel “Taalcultuur in Limburg” die Leonie Cornips aan de Universiteit van Maastricht bekleedt. Zij deed onder meer onderzoek naar het gesproken Nederlands in Heerlen en publiceerde daarover. Een voorbeeld van Heerlens dialect kunt u bekijken via YouTube: gezongen ode aan het ‘Heëlesj plat' van Ger Prickaerts. Deze Heerlenaar zet zich al jarenlang in om het Limburgs te promoten in publicaties en liedteksten. Er zijn verder ook verenigingen voor liefhebbers van het dialect, zoals de Veldeke Kring in Heerlen.

Kijk voor meer informatie op de website van Veldeke Kring Heerlen.